Plac edukacyjny z wiatą edukacyjną

Obiekt edukacyjny, który powstał w 2014 roku, dzięki wsparciu ze środków WFOŚiGW (zadanie pn. ,,Zagospodarowanie terenu przy siedzibie Nadleśnictwa Zielona Góra na cele edukacji przyrodniczo-leśnej”, dotacja 79686,00 PLN). Przy siedzibie nadleśnictwa, nieopodal miniarboretum, wybudowana została wiata edukacyjna oraz posadowiono drewniane tablice interaktywne o tematyce przyrodniczej w postaci gier terenowych , m.in.: „Co ze mnie wyrośnie", „Znajdź moją mamę", „Lekcja dendrologii", „Jaki to ptak?", „Jakie to drzewo?", „Ptasie mieszkania".

Uczestnicy konkursu przyrodniczego pn. ,,Żyj z przyrodą w zgodzie” sfotografowani na placu edukacyjnym przed wiatą edukacyjną w dn. 19.05.2019 r. (fot. Kaja Borzęcka).

Sala audio-wizualna

Sala znajduje się w świetlicy przy siedzibie nadleśnictwa. W sali prowadzone są zajęcia stacjonarne przy użyciu sprzętu audio-wizualnego.

Zaproszeni goście podczas XX edycji konkursu przyrodniczego pn. ,,Żyj z przyrodą w zgodzie” w sali audio-wizualnej w siedzibie Nadleśnictwa Zielona Góra, 19.05.2019 r. (fot. Kaja Borzęcka).

Miniarboretum

Wspomniane arboretum gatunków iglastych i liściastych, które powstało w roku 2002 składa się z 4 sektorów: sosny, świerka, jodły i modrzewia oraz sektora ,,Nasze drzewa”. W poszczególnych sektorach na kwaterach można odnaleźć nasze polskie gatunki drzew i krzewów leśnych oraz gatunki obcego pochodzenia. Arboretum pozwala nam na odkrycie estetycznych walorów drzew i uświadamia, jak piękne i cenne są drzewa w naszym krajobrazie miejskim, wiejskim i leśnym.

Arboretum to również rodzaj parku. Możemy podziwiać tu formy ozdobne (kultywary), które powstały w wyniku ingerencji człowieka; często o ciekawych barwach liści oraz niespotykanych pokrojach koron np. ,,płaczący modrzew”. Odmiany drzew nie są naturalnie spotykane w przyrodzie, są jedynie wykorzystywane w nasadzeniach miejskich, w parkach, w ogrodach, na działkach, gdzie formy i odmiany są nam ,,posłuszne” i rosną tak, jak człowiek je ukształtował. Pobyt w arboretum pozwoli odwiedzającym odkryć różnorodności form, kolorów i kształtów oraz stanie się niepowtarzalnym spotkaniem z przyrodą.

Sektor sosny w miniarboretum przy siedzibie Nadleśnictwa Zielona Góra, 19.05.2018 r. (fot. Kaja Borzęcka).

Izba przyrodniczo-leśna im. B. Kostkiewicza

Izba powstała w 2015 roku w ramach obchodów 70-lecia Lasów Państwowych w Zielonej Górze, mieści się w Muzeum Etnograficznym w Zielonej Górze- Ochli. Została nazwana imieniem byłego nadleśniczego Nadleśnictwa Złoty Potok, Bolesława Kostkiewicza – polskiego dowódcy wojskowego, zasłużonego dla polskiego łowiectwa, nestora myślistwa lubuskiego. W izbie prowadzone są zajęcia edukacyjne o tematyce przyrodniczo-leśnej. Sala, w której odbywają się zajęcia wyposażona jest w sprzęt audiowizualny. W otoczeniu izby można obejrzeć fotościanę oraz gabloty z wysokiej rangi odznaczeniami państwowymi i leśnymi B. Kostkiewicza. Oprócz tego w sali znajduje się ekspozycja okazów zwierząt (ptaków, ssaków) oraz roślin.

Ekspozycja w izbie przyrodniczo-leśnej B. Kostkiewicza w Muzeum Etnograficznym w Zielonej Górze- Ochli, 4.10.2019 r. (fot. Kaja Borzęcka).

Ścieżka przyrodniczo-leśna ,,Do wieży"

Wędrówka ścieżką przyrodniczo-leśną ,,Do wieży” rozpoczyna się przy siedzibie Nadleśnictwa Zielona Góra i biegnie do zabytkowej, murowanej wieży przeciwpożarowej- Wieży Wilkanowskiej, zbudowanej na szczycie Kosowej Góry- najwyższego wzniesienia Wału Zielonogórskiego (221 m n. p. m.). Umożliwia poznanie gatunków roślin, grzybów i zwierząt występujących w ich naturalnym środowisku. Jednocześnie można zobaczyć ciekawe miejsca historyczne i geologiczne. Ścieżka ukazuje działania leśników mające na celu zachowanie i ochronę zasobów leśnych. Długość trasy wynosi ok. 2,00 km. Do wieży przeciwpożarowej można również dojść od Amfiteatru w Zielonej Górze, przy ul. Zawadzkigo „Zośki” przez Park Piastowski, ścieżką liczącą 8 przystanków o długości 2 km. Przybliżony czas przejścia ścieżką z przewodnikiem leśnikiem wynosi od 3 do 4 godzin. W siedzibie Nadleśnictwa Zielona Góra istnieje możliwość skorzystania z sali audio-wizualnej, zapoznania się z bogatą wideoteką oraz innymi materiałami dotyczącymi zagadnień przyrodniczo-leśnych. Dojazd: autobusem PKS z Zielonej Góry (kierunek Świdnica) do siedziby nadleśnictwa. Pieszo lub rowerem z Zielonej Góry można dotrzeć niebieskim szlakiem od ulicy Zawadzkiego lub wzdłuż ulicy Łużyckiej w kierunku zachodnim.

Przedszkolaki na zajęciach edukacyjnych na ścieżce przyrodniczo-leśnej ,,Do wieży” oraz przy tablicach edukacyjnych na placu edukacyjnym, 22.09.2016 r. (fot. Kaja Borzęcka).

Arboretum w Nietkowie

Park dendrologiczny (arboretum) w Nietkowie (niem. Schlesisch Niettkow) zlokalizowany jest ok. 1,5 km od wsi w kierunku północno-zachodnim po północnej stronie rzeczki Zimny Potok. Wjazd do parku zlokalizowany jest po jego południowej stronie. Obecnie park zajmuje powierzchnię 1,85 ha i jest dzierżawiony przez Urząd Miasta i Gminy Czerwieńsk. Od strony północnej arboretum graniczy z terenami uprawnymi, natomiast strona południowa ograniczona jest rzeczką Zimny Potok i podmokłymi terenami zalewowymi zakola rzeki Odry. Strona wschodnia sąsiaduje z lasem. Przez centralną część parku przebiega droga gruntowa, łącząca jego wschodnią i zachodnią część. Znajdują się tu liczne leśne zbiorniki wodne. W północno zachodniej części arboretum zachował się dawny cmentarz. Na jego terenie widoczne są pozostałości po zniszczonym grobowcu przedstawicieli rodu von Rothenburg, w latach 70. XX w. budowla ta została rozebrana.

Cyprysiki groszkowe w arboretum w Nietkowie, 22.05.2020 r. (fot. Kaja Borzęcka).

Z przekazów historycznych wynika, że arboretum w Nietkowie powstało w II poł. XIX wieku z inicjatywy przedstawicieli rodu von Rothenburg, którzy sprowadzili tu wiele niezwykle rzadkich okazów drzew i krzewów. W lesie porośniętym wówczas dębami w latach 1893 – 1895 założyli, przy ogromnych nakładach finansowych, tzw. „Gaj drzew iglastych”. Obok niespotykanych w tej części Europy drzew liściastych właściciele Nietkowa postarali się o posadzenie w tym miejscu ponad 150 różnych gatunków drzew i krzewów iglastych. Nasadzeń dokonywała firma „Späth”. Wszystkie egzemplarze drzew zostały zasadzone w regularnych odstępach, w ten sposób, by większość z nich – mimo różnego tempa wzrostu – mogła naturalnie się rozwinąć. W latach 30. XX w. dokonano spisania z natury drzewostanu. Pierwsze znane informacje o zasobie kolekcji pochodzą z 1936 r. i zostały opublikowane w wydawnictwie dendrologicznym przez Dr. Höfkera. Autor wymienia 121 gatunków i odmian drzew rosnących wówczas w nietkowskim arboretum. W 1952 r. została sporządzona inwentaryzacja drzewostanu przez K. Borowicza i W. Bugałę. Autorzy zinwentaryzowali również rośliny martwe i je oznaczyli. Na rok przed powodzią stulecia (1997 r.) zasób inwentaryzacyjny został uaktualniony przez P. Redę. Kolekcja ta została podczas powodzi w lecie 1997 roku podtopiona, na skutek czego obumarło 220 drzew różnych gatunków. Za zgodą Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody drzewa te zostały usunięte, a w chwili obecnej Urząd Miasta i Gminy Czerwieńsk realizuje przy wsparciu Nadleśnictwa projekt rewitalizacji arboretum.

Z rzadkich gatunków drzew iglastych największą grupę stanowią cyprysiki. Oprócz drzew iglastych w parku możemy podziwiać również wiele okazowych dębów i ich odmiany, m.in. dąb kaukaski, dąb burgundzki, dąb błotny, dąb szypułkowy odm. pstrolistna, dąb garbarski, dąb bezszypułkowy odm. strzępolistna, dąb bezszypułkowy odm. mużakowska, dąb kasztanolistny i inne. Rosną tu również ciekawe odmiany buków, lip, kasztanowców i klonów, m.in. klon diabelski i dwa gatunki orzesznika. Również bezbronna forma glediczji i grab dębolistny. Arboretum w swojej formie pierwotnej stanowiło kolekcję roślin, pochodzących z innych kontynentów o określonych preferencjach siedliskowych i miało służyć prawdopodobnie aklimatyzacji drzew w nowym klimacie oraz obserwacji ich wzrostu. Zasób parku stanowi dużą wartość kulturową i dydaktyczną oraz naukową. Może być przedmiotem badań gatunków drzew introdukowanych, czy bogatym źródłem wiedzy o drzewach ozdobnych stosowanych w parkach europejskich w XIX w. Stanowi również cenne źródło porównawcze na cele rewaloryzacyjne w innych obiektach zbliżonych czasowo.

Park podworski w Buchałowie

Park w Buchałowie, uchwałą z dnia 27 kwietnia 1990 roku Wojewódzkiej Rady Narodowej w Zielonej Górze został ustanowiony parkiem wiejskim i podlega ochronie. Stanowi on pozostałość po nieistniejących już dobrach pałacowych rodziny Glaubitzów z XVIII wieku. Zajmuje powierzchnię 2,27 ha i jest położony na gruntach administrowanych przez Nadleśnictwo Zielona Góra. W drzewostanie o charakterze parkowym występuje 8 zatwierdzonych w 1986 r. pomników przyrody, z czego 4 to dęby szypułkowe, 2 dęby czerwone, cis pospolity zbiorowy i 1 platan klonolistny (pomnik zbiorowy składający się z dwóch drzew). Aktualny skład drzewostanu wskazuje na to, że charakter parku ukształtowany został około 1920 r. Park przylega do szosy Buchałów – Drzonów i zabudowań wiejskich, na skutek czego podlega silnej antropopresji i jest wystawiony na zagrożenia związane z działalnością człowieka. Obiekt nie został wpisany do rejestru zabytków województwa lubuskiego.

Tereny pokopalniane

W 1839 roku kupiec Carl A. Pohlenz odkrył w okolicach Wilkanowa złoża węgla brunatnego. Rozpoznane zagłębie sięga na północy Chynowa, rozciąga się do Nowogrodu Bobrzańskiego i okala Zieloną Górę od południa, podchodząc do Urzuty. Złoża węgla udokumentowano kolejno m.in. w okolicy dzisiejszych wsi: Wilkanowo, Świdnica, Ochla, Słone, Buchałów, Urzuty, Niwiska, Kaczenice oraz Piaski. U samych granic Zielonej Góry, w okolicy dzisiejszego osiedla Malarzy, pracowała kopalnia ,,Charlotte”. Dalej w stronę Wilkanowa, w lasach na północy od kolonii Almahuette, znajdowała się kopalnia ,,Otto” i nieczynna już kopalnia ,,Friedrich Wilhelm”. Po drugiej stronie szosy do Żar były dwa kolejne szyby ,,Friedrich West I” oraz ,,Linde”. Na północny zachód od Wilkanowa działały jeszcze dwie kopalnie: ,,Kaiser Wilhelm” i ,,Pohlenz”. Między kolonią Almahuette a granicami Zielonej Góry wybudowano cegielnię Holzmannsa, opalaną węglem brunatnym. Eksploatacja węgla trwała od lat trzydziestych XIX w. do połowy XX w. Działalność wydobywcza odcisnęła swoje piętno na krajobrazie naszego nadleśnictwa. Dziś obserwujemy skutki dawnej działalności człowieka, dawne szyby już nie istnieją, a sztolnie zapadają się tworząc ciekawy silnie pofałdowany teren. W niektórych miejscach doły wypełniają się wodą gruntową tworząc malownicze oczka wodne.

Przedszkolaki z MP nr 20 w Zielonej Górze przy ,,dołach” pokopalnianych, 20.10.2017 r. (fot. Kaja Borzęcka).

Zielony punkt kontrolny

,,Zielony Punkt Kontrolny” to nowatorska koncepcja udostępniania lasu. Koncepcja ta polega na umieszczeniu na ciekawych terenach leśnych stałych punktów kontrolnych i odnajdowaniu ich przez uczestników przy pomocy dostępnej mapy. Projekt pozwala na zdobycie nowych umiejętności- posługiwania się mapą i orientację w terenie, a jednocześnie umożliwia poznanie ciekawych zakątków leśnych i obserwację przyrody. Na terenie 8 km2 umieszczone zostały stałe punkty kontrolne (drewniane słupki wraz z oznaczeniem), a każdy punkt ma swój numer i wyposażony jest w perforator, który potwierdzi odnalezienie punktu na mapie lub na karcie zawodnika. Do dyspozycji biegaczy są dwa warianty trudności trasy, co pozwala na korzystanie z tej formy aktywności zarówno zaawansowanym biegaczom, jak i amatorom- trasę można również przejść powoli, podczas spaceru z rodziną. Aby skorzystać z Zielonego Punktu Kontrolnego trzeba pobrać plik- mapę w formacie pdf do wydruku na domowej drukarce, udać się na wybrany początek trasy i ruszać w drogę.

Stały punkt kontrolny zlokalizowany na terenie leśnictwa Ochla (fot. Katarzyna Szkopińska).