Plac edukacyjny z wiatą edukacyjną

Obiekt edukacyjny, który powstał w 2014 roku, dzięki wsparciu ze środków WFOŚiGW (zadanie pn. ,,Zagospodarowanie terenu przy siedzibie Nadleśnictwa Zielona Góra na cele edukacji przyrodniczo-leśnej”, dotacja 79686,00 PLN). Przy siedzibie nadleśnictwa, nieopodal miniarboretum, wybudowana została wiata edukacyjna oraz posadowiono drewniane tablice interaktywne o tematyce przyrodniczej w postaci gier terenowych , m.in.: „Co ze mnie wyrośnie", „Znajdź moją mamę", „Lekcja dendrologii", „Jaki to ptak?", „Jakie to drzewo?", „Ptasie mieszkania".

Uczestnicy konkursu przyrodniczego pn. ,,Żyj z przyrodą w zgodzie” sfotografowani na placu edukacyjnym przed wiatą edukacyjną w dn. 19.05.2019 r. (fot. Kaja Borzęcka).

Sala audio-wizualna

Sala znajduje się w świetlicy przy siedzibie nadleśnictwa. W sali prowadzone są zajęcia stacjonarne przy użyciu sprzętu audio-wizualnego.

Zaproszeni goście podczas XX edycji konkursu przyrodniczego pn. ,,Żyj z przyrodą w zgodzie” w sali audio-wizualnej w siedzibie Nadleśnictwa Zielona Góra, 19.05.2019 r. (fot. Kaja Borzęcka).

Miniarboretum

Wspomniane arboretum gatunków iglastych i liściastych, które powstało w roku 2002 składa się z 4 sektorów: sosny, świerka, jodły i modrzewia oraz sektora ,,Nasze drzewa”. W poszczególnych sektorach na kwaterach można odnaleźć nasze polskie gatunki drzew i krzewów leśnych oraz gatunki obcego pochodzenia. Arboretum pozwala nam na odkrycie estetycznych walorów drzew i uświadamia, jak piękne i cenne są drzewa w naszym krajobrazie miejskim, wiejskim i leśnym.

Arboretum to również rodzaj parku. Możemy podziwiać tu formy ozdobne (kultywary), które powstały w wyniku ingerencji człowieka; często o ciekawych barwach liści oraz niespotykanych pokrojach koron np. ,,płaczący modrzew”. Odmiany drzew nie są naturalnie spotykane w przyrodzie, są jedynie wykorzystywane w nasadzeniach miejskich, w parkach, w ogrodach, na działkach, gdzie formy i odmiany są nam ,,posłuszne” i rosną tak, jak człowiek je ukształtował. Pobyt w arboretum pozwoli odwiedzającym odkryć różnorodności form, kolorów i kształtów oraz stanie się niepowtarzalnym spotkaniem z przyrodą.

Sektor sosny w miniarboretum przy siedzibie Nadleśnictwa Zielona Góra, 19.05.2018 r. (fot. Kaja Borzęcka).

Ścieżka przyrodniczo-leśna ,,Do wieży"

Ścieżka przyrodniczo-leśna „Do wieży” to wyjątkowa trasa o długości około 8 km, która została zaprojektowana z myślą o miłośnikach lasu i przyrody, turystyce pieszej i rowerowej. Trasa łączy w sobie elementy edukacji przyrodniczo-leśnej oraz aktywnego wypoczynku, zapewniając odwiedzającym niezapomniane wrażenia z kontaktu z naturą.

Pierwsza część trasy prowadzi od siedziby Nadleśnictwa Zielona Góra w kierunku Wieży Wilkanowskiej, znajdującej się na szczycie Kosowej Góry – najwyższego wzniesienia Wału Zielonogórskiego, liczącego 221 m n.p.m. Ta część ścieżki ma długość około 2 km i jest doskonałym miejscem na odbycie zajęć edukacyjnych oraz przyrodniczego spaceru, który pozwala na kontemplowanie piękna okolicznych lasów. Wędrując, można podziwiać malownicze widoki, zróżnicowane formacje leśne oraz poznać ciekawostki przyrodnicze i historyczne regionu dzięki specjalnie umieszczonym tablicom edukacyjnym. Czas przejścia ścieżki z przewodnikiem leśnikiem to około 3-4 godziny, co sprawia, że jest to idealna trasa nie tylko dla grup zorganizowanych, ale również dla rodzin z dziećmi, jak i osób szukających spokojnej wędrówki po lesie. Na całej długości trasy znajdują się przystanki edukacyjne, które przybliżają odwiedzającym tematykę leśnictwa, ochrony przyrody oraz roli lasów w życiu człowieka. Do siedziby Nadleśnictwa Zielona Góra można dotrzeć pieszo lub rowerem, korzystając z ciągu pieszo-rowerowego wzdłuż ulicy Łużyckiej. Możliwy jest również dojazd autobusem ZKP Gminy Świdnica.

Dla osób, które pragną rozpocząć spacer w centrum Zielonej Góry, przygotowano trasę o długości ok. 2,5 km, która prowadzi od Amfiteatru w Zielonej Górze, przez malownicze tereny i leśne ścieżki, aż do Wieży Wilkanowskiej. Trasa ta stanowi doskonałą opcję dla spacerowiczów, którzy preferują dojście do wieży od strony miejskiej. Jest to także świetna propozycja dla rodzin z dziećmi oraz osób, które chcą w pełni poczuć atmosferę zielonogórskiej przyrody, nie oddalając się zbytnio od centrum miasta.

Kolejnym wariantem ścieżki edukacyjnej „Do wieży” jest odcinek prowadzący od siedziby nadleśnictwa lub ul. Łużyckiej do stawu przy Pustelniku. Ten malowniczy odcinek ścieżki o długości ponad 2 km prowadzi przez tereny w pobliżu stawu przy Pustelniku, będące doskonałym miejscem na spacer w otoczeniu wody.

Odwiedzający mogą równiż skorzystać z dodatkowego odcinka biegnącego od Wieży Wilkanowskiej do miejsca postoju pojazdów w Wilkanowie. Ten fragment trasy jest wzbogacony o cztery tablice edukacyjne, które poruszają tematykę niskoemisyjnego transportu. To doskonała okazja, aby dowiedzieć się więcej o zrównoważonych rozwiązaniach transportowych i ich roli w ochronie środowiska.

Ścieżka edukacyjna „Do wieży” jest dostępna przez cały rok, a jej modernizacja została zrealizowana dzięki wsparciu finansowemu z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Zielonej Górze. Inwestycja ta pozwoliła na wyposażenie ścieżki w nowe elementy edukacyjne i poprawienie dostępności dla turystów oraz mieszkańców Zielonej Góry.

Ścieżka przyrodniczo-leśna „Do wieży” jest również dostępna w wersji wirtualnej, dzięki czemu każdy może odkrywać jej uroki bez wychodzenia z domu. Wirtualny spacer to doskonała opcja dla osób, które nie mogą odwiedzić ścieżki osobiście, a także dla nauczycieli, którzy chcą wzbogacić swoje lekcje o elementy edukacji przyrodniczej. Dzięki zastosowanej technologii, wirtualni odwiedzający mogą „przemierzać” trasę, podziwiając widoki i zapoznając się z treściami edukacyjnymi, które zostały umieszczone na trasie.

Wirtualny spacer jest dostępny na mapach Google i można go rozpocząć w dowolnym momencie. Dzięki interaktywnej formie, użytkownicy mogą nawigować po trasie, zatrzymywać się przy poszczególnych punktach edukacyjnych i zdobywać wiedzę na temat ekosystemów leśnych, ochrony środowiska oraz historii regionu. Tego typu innowacyjne podejście do edukacji przyrodniczo-leśnej pozwala na szerzenie wiedzy o lesie i przyrodzie oraz leśnictwie w sposób przystępny i atrakcyjny.

Wirtualny spacer to również wyjątkowa forma włączenia osób, które z różnych powodów nie mogą uczestniczyć w tradycyjnych wędrówkach. Jest to atrakcyjna propozycja zarówno dla mieszkańców Zielonej Góry, jak i turystów z innych regionów, którzy chcą poznać naszą ścieżkę edukacyjną i odkryć walory przyrodnicze Wzgórz Zielonogórskich w wirtualny sposób.

„Do wieży” to nie tylko ścieżka edukacyjna, ale także wyjątkowe miejsce, które pozwala na obcowanie z naturą i aktywny wypoczynek w sercu Wzgórz Zielonogórskich. Zmodernizowana ścieżka stanowi doskonałą atrakcję zarówno dla turystów, jak i lokalnych mieszkańców, zachęcając do odkrywania piękna leśnych terenów w sposób odpowiedzialny i zrównoważony.

Przedszkolaki na zajęciach edukacyjnych na ścieżce przyrodniczo-leśnej ,,Do wieży” oraz przy tablicach edukacyjnych na placu edukacyjnym, 22.09.2016 r. (fot. Kaja Borzęcka).

Arboretum w Nietkowie

Park dendrologiczny (arboretum) w Nietkowie (niem. Schlesisch Niettkow) zlokalizowany jest ok. 1,5 km od wsi w kierunku północno-zachodnim po północnej stronie rzeczki Zimny Potok. Wjazd do parku zlokalizowany jest po jego południowej stronie. Obecnie park zajmuje powierzchnię 1,85 ha i jest dzierżawiony przez Urząd Miasta i Gminy Czerwieńsk. Od strony północnej arboretum graniczy z terenami uprawnymi, natomiast strona południowa ograniczona jest rzeczką Zimny Potok i podmokłymi terenami zalewowymi zakola rzeki Odry. Strona wschodnia sąsiaduje z lasem. Przez centralną część parku przebiega droga gruntowa, łącząca jego wschodnią i zachodnią część. Znajdują się tu liczne leśne zbiorniki wodne. W północno zachodniej części arboretum zachował się dawny cmentarz. Na jego terenie widoczne są pozostałości po zniszczonym grobowcu przedstawicieli rodu von Rothenburg, w latach 70. XX w. budowla ta została rozebrana.

Cyprysiki groszkowe w arboretum w Nietkowie, 22.05.2020 r. (fot. Kaja Borzęcka).

Z przekazów historycznych wynika, że arboretum w Nietkowie powstało w II poł. XIX wieku z inicjatywy przedstawicieli rodu von Rothenburg, którzy sprowadzili tu wiele niezwykle rzadkich okazów drzew i krzewów. W lesie porośniętym wówczas dębami w latach 1893 – 1895 założyli, przy ogromnych nakładach finansowych, tzw. „Gaj drzew iglastych”. Obok niespotykanych w tej części Europy drzew liściastych właściciele Nietkowa postarali się o posadzenie w tym miejscu ponad 150 różnych gatunków drzew i krzewów iglastych. Nasadzeń dokonywała firma „Späth”. Wszystkie egzemplarze drzew zostały zasadzone w regularnych odstępach, w ten sposób, by większość z nich – mimo różnego tempa wzrostu – mogła naturalnie się rozwinąć. W latach 30. XX w. dokonano spisania z natury drzewostanu. Pierwsze znane informacje o zasobie kolekcji pochodzą z 1936 r. i zostały opublikowane w wydawnictwie dendrologicznym przez Dr. Höfkera. Autor wymienia 121 gatunków i odmian drzew rosnących wówczas w nietkowskim arboretum. W 1952 r. została sporządzona inwentaryzacja drzewostanu przez K. Borowicza i W. Bugałę. Autorzy zinwentaryzowali również rośliny martwe i je oznaczyli. Na rok przed powodzią stulecia (1997 r.) zasób inwentaryzacyjny został uaktualniony przez P. Redę. Kolekcja ta została podczas powodzi w lecie 1997 roku podtopiona, na skutek czego obumarło 220 drzew różnych gatunków. Za zgodą Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody drzewa te zostały usunięte, a w chwili obecnej Urząd Miasta i Gminy Czerwieńsk realizuje przy wsparciu Nadleśnictwa projekt rewitalizacji arboretum.

Z rzadkich gatunków drzew iglastych największą grupę stanowią cyprysiki. Oprócz drzew iglastych w parku możemy podziwiać również wiele okazowych dębów i ich odmiany, m.in. dąb kaukaski, dąb burgundzki, dąb błotny, dąb szypułkowy odm. pstrolistna, dąb garbarski, dąb bezszypułkowy odm. strzępolistna, dąb bezszypułkowy odm. mużakowska, dąb kasztanolistny i inne. Rosną tu również ciekawe odmiany buków, lip, kasztanowców i klonów, m.in. klon diabelski i dwa gatunki orzesznika. Również bezbronna forma glediczji i grab dębolistny. Arboretum w swojej formie pierwotnej stanowiło kolekcję roślin, pochodzących z innych kontynentów o określonych preferencjach siedliskowych i miało służyć prawdopodobnie aklimatyzacji drzew w nowym klimacie oraz obserwacji ich wzrostu. Zasób parku stanowi dużą wartość kulturową i dydaktyczną oraz naukową. Może być przedmiotem badań gatunków drzew introdukowanych, czy bogatym źródłem wiedzy o drzewach ozdobnych stosowanych w parkach europejskich w XIX w. Stanowi również cenne źródło porównawcze na cele rewaloryzacyjne w innych obiektach zbliżonych czasowo.

Park podworski w Buchałowie

Park w Buchałowie, uchwałą z dnia 27 kwietnia 1990 roku Wojewódzkiej Rady Narodowej w Zielonej Górze został ustanowiony parkiem wiejskim i podlega ochronie. Stanowi on pozostałość po nieistniejących już dobrach pałacowych rodziny Glaubitzów z XVIII wieku. Zajmuje powierzchnię 2,27 ha i jest położony na gruntach administrowanych przez Nadleśnictwo Zielona Góra. W drzewostanie o charakterze parkowym występuje 8 zatwierdzonych w 1986 r. pomników przyrody, z czego 4 to dęby szypułkowe, 2 dęby czerwone, cis pospolity zbiorowy i 1 platan klonolistny (pomnik zbiorowy składający się z dwóch drzew). Aktualny skład drzewostanu wskazuje na to, że charakter parku ukształtowany został około 1920 r. Park przylega do szosy Buchałów – Drzonów i zabudowań wiejskich, na skutek czego podlega silnej antropopresji i jest wystawiony na zagrożenia związane z działalnością człowieka. Obiekt nie został wpisany do rejestru zabytków województwa lubuskiego.

Tereny pokopalniane

W 1839 roku kupiec Carl A. Pohlenz odkrył w okolicach Wilkanowa złoża węgla brunatnego. Rozpoznane zagłębie sięga na północy Chynowa, rozciąga się do Nowogrodu Bobrzańskiego i okala Zieloną Górę od południa, podchodząc do Urzuty. Złoża węgla udokumentowano kolejno m.in. w okolicy dzisiejszych wsi: Wilkanowo, Świdnica, Ochla, Słone, Buchałów, Urzuty, Niwiska, Kaczenice oraz Piaski. U samych granic Zielonej Góry, w okolicy dzisiejszego osiedla Malarzy, pracowała kopalnia ,,Charlotte”. Dalej w stronę Wilkanowa, w lasach na północy od kolonii Almahuette, znajdowała się kopalnia ,,Otto” i nieczynna już kopalnia ,,Friedrich Wilhelm”. Po drugiej stronie szosy do Żar były dwa kolejne szyby ,,Friedrich West I” oraz ,,Linde”. Na północny zachód od Wilkanowa działały jeszcze dwie kopalnie: ,,Kaiser Wilhelm” i ,,Pohlenz”. Między kolonią Almahuette a granicami Zielonej Góry wybudowano cegielnię Holzmannsa, opalaną węglem brunatnym. Eksploatacja węgla trwała od lat trzydziestych XIX w. do połowy XX w. Działalność wydobywcza odcisnęła swoje piętno na krajobrazie naszego nadleśnictwa. Dziś obserwujemy skutki dawnej działalności człowieka, dawne szyby już nie istnieją, a sztolnie zapadają się tworząc ciekawy silnie pofałdowany teren. W niektórych miejscach doły wypełniają się wodą gruntową tworząc malownicze oczka wodne.

Przedszkolaki z MP nr 20 w Zielonej Górze przy ,,dołach” pokopalnianych, 20.10.2017 r. (fot. Kaja Borzęcka).

Zielony punkt kontrolny

,,Zielony Punkt Kontrolny” to nowatorska koncepcja udostępniania lasu. Koncepcja ta polega na umieszczeniu na ciekawych terenach leśnych stałych punktów kontrolnych i odnajdowaniu ich przez uczestników przy pomocy dostępnej mapy. Projekt pozwala na zdobycie nowych umiejętności- posługiwania się mapą i orientację w terenie, a jednocześnie umożliwia poznanie ciekawych zakątków leśnych i obserwację przyrody. Na terenie 8 km2 umieszczone zostały stałe punkty kontrolne (drewniane słupki wraz z oznaczeniem), a każdy punkt ma swój numer i wyposażony jest w perforator, który potwierdzi odnalezienie punktu na mapie lub na karcie zawodnika. Do dyspozycji biegaczy są dwa warianty trudności trasy, co pozwala na korzystanie z tej formy aktywności zarówno zaawansowanym biegaczom, jak i amatorom- trasę można również przejść powoli, podczas spaceru z rodziną. Aby skorzystać z Zielonego Punktu Kontrolnego trzeba pobrać plik- mapę w formacie pdf do wydruku na domowej drukarce, udać się na wybrany początek trasy i ruszać w drogę.

Stały punkt kontrolny zlokalizowany na terenie leśnictwa Ochla (fot. Katarzyna Szkopińska).